• Posted by: Admin
• 0 comment

Na osnovu člana 211 Zakona o energetici (“Službeni list CG”, br. 5/2016 ) Odbor direktora DOO „Grijanje“ Pljevlja, na sednici održanoj dana 26.03.2016. godine, donosi:

 

PRAVILA

O RADU DISTRIBUTIVNOG SISTEMA TOPLOTNE ENERGIJE

 

 

I OPŠTE ODREDBE

 

Predmet

Član 1.

Pravila o radu distributivnog sistema toplotne energije sadrže tehničke zahtjeve za gradnju distributivne mreže i podstanica i pumpnih stanica, kao i za priključenje objekata potrošača toplotne energije- korisnika usluga (u daljem tekstu: Objekat korisnika usluga) na sistem za snabdijevanje toplotnom energijom (u daljem tekstu: Pravila) i važe za priključivanje i rad Instalacija korisnika usluga, koji se priključuju ili su već priključeni na distributivnu mrežu DOO „Grijanje“ Pljevlja (u daljem tekstu: Davalac usluga).

 

Član 2.

Namjena Pravila je da se usklade i pojednostave projektovanje, izvođenje, priključenje, rukovanje i održavanje distributivne mreže, podstanica i pumpnih stanica, predajnih priključaka i instalacija korisnika usluga.

 

Član 3.

Tehnički zahtjevi definisani u ovim Pravilima su sastavni dio ugovornog odnosa između Korisnika i Davaoca usluga.

Snabdjevanje toplotnom energijom, prava, obaveze i odgovornosti Davaoca i Korisnika usluga toplotne energije su uređeni u Odluci o uslovima i načinu snabdjevanja toplotnom energijom grada Pljevalja (u daljem tekstu: Odluka), a ova Pravila su njen sastavni dio.

Osnovni tarifni elementi za obračunavanje cijene toplotne energije i usluga su određeni u Tarifnom sistemu Opštine Pljevlja (u daljem tekstu : Tarifni sistem).

 

Član 4.

Davalac usluga može obezbjediti nesmetan rad instalacija korisnika usluga, ako su izvedene i rade u skladu sa ovim Pravilima. Davalac usluga može obustaviti isporuku toplotne energije Korisniku usluga do otklanjanja nedostataka, ako instalacije Korisnika usluga ne ispunjavaju uslove Pravila i nisu sigurne za rad.

 

Član 5.

Nejasnoće u pogledu primjene Pravila, koje bi se pojavile prije početka projektovanja i prije izvođenja radova na instalaciji Korisnika usluga, potrebno je razrješiti zajedno sa Davaocem usluga.

Član 6.

Tehnika daljinskog grijanja se neprekidno razvija, prilagođava razvoju i opštim stremljenjima u energetskom sektoru, kao i konkurentnosti različitih izvora energije.

Davalac usluga zato zadržava pravo na izmjenu nekih tehničkih rešenja, ako bi se pokazalo da su ista objektivno bolja.

Investitor odnosno projektant, koji nastupa u njegovo ime, mora prije početka projektovanja od Davaoca usluga pribaviti projektne uslove, kojima će biti određeni najbitniji posebni zahjtevi i to kako u pogledu gradnje i priključenja objekata na distributivnu mrežu tako i u pogledu instalacija Korisnika usluga.

 

Definicije pojmova

Član 7.

Pored pojmova iz Odluke, u ovim Pravilima su posebno naglašeni pojmovi sa sledećim značenjem:

SISTEM ZA SNABDIJEVANJE TOPLOTNOM ENERGIJOM (SS) – jedinstven tehničko- tehnološki sistem međusobno povezanih energetskih objekata, koji služi za obavljanje djelatnosti proizvodnje, distribucije i snabdijevanja toplotnom energijom korisnika usluga.

TEHNIČKA PRAVILA O PRIKLJUČENJU – su pravila koja određuju tehničke uslove za projektovanje, izgradnju i priključenje Instalacija korisnika usluga na distributivnu mrežu a definisana su Pravilima;

DISTRIBUTIVNA MREŽA (DM) – skup povezanih toplovodnih cijevnih vodova, koji služi za distribuciju toplotne energije;

OBJEKAT KORISNIKA USLUGA (OK) – stambena, stambeno- poslovna zgrada, porodična zgrada;

PREDAJNI PRIKLJUČAK (PP) – granično mjesto između distributivne mreže i instalacije korisnika usluga. Po pravilu predajni priključak čine glavni zaporni ventili na cijevnim vodovima (potisni i povratni vod), koji se nalaze ispred ili u objektu korisnika usluga, a izuzetno može biti i prirubnički ili zavarivački spoj cijevnih vodova. Na predajnom priključku odgovornost Davaoca usluga prestaje i prelazi na Korisnika usluga;

INSTALACIJA KORISNIKA USLUGA (IK) – instalacije grijanja od predajnog priključka, uključujući predajni priključak, do uređaja za potrošnju toplotne energije, uključujući i uređaje;

UREĐAJI ZA POTROŠNJU TOPLOTNE ENERGIJE (UP) – radijatori, konvektori, kaloriferi, cijevni redgistri od glatkih cijevi, kao i ostali uređaji savremene konstrukcije;

PODSTANICE I PUMPNE STANICE (PS) – postrojenja koja služe za transformaciju, regulaciju i/ili cirkulaciju medija za prenos toplotne energije, uključujući obračunsko mjerno mjesto. Podstanice i pumpne stanice se prema tehničkom rešenju instaliraju u objektu, a izuzetno mogu biti smještene i van objekta, ukoliko je to tehničkim rešenjem predviđeno;

ETAŽNA STANICA (ES) – etažna stanica je vezni član između podstanice i instalacije korisnika usluga i služi za prenos toplotne energije.

PRIKLJUČNA SNAGA OBJEKTA KORISNIKA USLUGA – najveća dopuštena vrijednost snage predaje ili preuzimanja toplotne energije, instalisana snaga određena projektom za izvođenje ili projektom izvedenih radova, a na osnovu tehničkih i drugih posebnih uslova za izradu projektne dokumentacije, ili na osnovu zapisnički utvrđenog činjeničnog stanja.

Prilozi – kao sastavni dio Pravila

Član 8.

Prilozi dati uz Pravila čine njegov sastavni dio, i to:

Prilog 1: Šema indirektne podstanice;

Prilog 2: Šema direktne podstanice;

Prilog 3: Poprečni presjek kanala fleksibilnog predizolovanog toplovoda;

Prilog 4: Poprečni presjek kanala krutog predizolovanog toplovoda;

Prilog 5: Poprečni presjek kanalskog toplovoda;

Prilog 6: Dijagram promjena temperature grejnog medija u toplotnom izvoru;

Prilog 7: Obrazac zahtjeva za izdavanje tehničkih uslova za priključenje;

Prilog 8: Obrazac dopune zahtjeva za izdavanje tehničkih uslova;

Prilog 9: Obrazac zahtjeva za izdavanje izmjenjenih tehničkih uslova;

Prilog 10: Obrazac zahtjeva za ponovno izdavanje tehničkih uslova;

Prilog 11: Obrazac zahtjeva za odobrenje priključenja Instalacije korisnika usluga.

II PROJEKTNA DOKUMENTACIJA

 

Projekt Objekta korisnika usluga (OK) i Instalacija korisnika usluga (IK)

 

Član 9.

Projektna dokumentacija mora biti izvedena po važećim propisima.

Davaocu usluga je potrebno dostaviti podloge toplotnih proračuna OK, odnosno prikaz toplotnih karakteristika OK (u skladu s propisom o energetskoj efikasnosti).

 

Član 10.

Projekt IK, za dobijanje termo- energetske saglasnosti za priključenje, mora da sadrži:

• projektni zadatak;
• tehnički opis;
• termički i hidraulični proračun termotehničkih instalacija i vodova;
• ukupno instalisanu toplotnu snagu i instalisanu toplotnu snagu, odvojeno po pojedinačnim grejnim sistemima, u W;
• osnovne podatke za proračun toplotnih gubitaka po EN 12831 i/ili DIN 4701, odnosno pozitivnim standardima u Crnoj Gori, uz poštovanje računate spoljne temperature ts =-19 °C. U slučaju, da je u pitanju dio OK sa postojećim grejnim sistemom (dodatna priključenja, održavanje), potrebno je poštovati iste parametre kao kod obnove postojeće IK;
• metode tehničnih proračuna i njihove rezultate (toplotni gubici, temperatura razvoda i povratka, protoka grejne vode u m³/h, pad pritiska, izregulisanost cijevne mreže, sistem zaštite kod zatvorenih i otvorenih sistema i sl.);
• sastav toplote, koji je osnova za određivanje priključne snage, sadrži najmanje sledeće podatke:
• oznake prostora;
• unutrašnju temperaturu;
• standardne gubitke toplote;
• ugrađena grejna tijela;
• instalisanu snagu ugrađenih grejnih tijela;
• specifikaciju materijala i radova;
• crteže:
  • situacijski prikaz položaja OK u prostoru zaključno sa ucrtanom toplovodnom mrežom na osnovi katastarske opštine Pljevlja u razmjeri 1:500;
  • funkcionalnu šemu grejnih sistema i uređaja sa tehničkim podacima;
  • sve tlocrte u razmjeri 1:50 ili izuzetno 1:100 sa ucrtanim rasporedom sistema i uređaja sa tehničkim podacima i njihovim međusobnim povezivanjima te povezivanjima na postojeće uređaje;
  • šeme izlaznih vodova sa ucrtanim sistemom zaštite i opreme za odzračivanje,
  • šeme mjerenja i regulacije.

 

Projekt Podstanice i pumpne stanice (PS)

 

Član 11.

Projekt PS mora da sadrži projekt mašinskih i elektro instalacija.

Projekt mašinskih instalacija

Projekt mašinskih instalacija, za dobijanje saglasnosti za priključenje, mora da sadrži:

• projektni zadatak;
• tehničke opise sa opisanim režimom rada;
• ukupno instalisanu toplotnu snagu i instalisanu toplotnu snagu odvojeno po Etažnim stanicama u W sa navedenim protočnim količinama u m³/h;
• metode tehničkih proračuna i njihove rezultate (elementi PS), temperatura razvoda i povratka, padovi pritiska PS, sistema zaštite kod zatvorenih ili otvorenih sistema i sl.);
• specifikaciju materijala i radova;
• crteže:
  • situacijski prikaz položaja OK u prostoru zaključno sa ucrtanom distributivnom mrežom distributera toplotne energije na osnovi katastra Opštine Pljevlja u razmjeri 1:500 i ucrtanu lokaciju PS;
  • funkcionalnu šemu PS sa tehničkim podacima i temperaturnim dijagramima,
  • sve tlocrte u razmjeri 1:50 ili izuzetno 1:100 sa ucrtanim rasporedom elemenata PS sa tehničkim podacima i njihovom međusobnom povezivanju;
  • šemu mjerenja, regulacije i zaštite;

 

Projekt elektroinstalacija

Projekt elektroinstalacija, za dobijanje termo- energetske saglasnosti za priključenje, mora da sadrži:

• projektni zadatak;
• tehnički opis;
• metode tehničkih proračuna i njihove rezultate;
• specifikaciju materijala i radova;
• crteže:
  • sve tlocrte u razmjeri 1:50 ili izuzetno 1:100 sa ucrtanim rasporedom elemenata PS sa tehničkim podacima i njihovim međusobnim električnim povezivanjima;
  • šeme veza.

 

Za tipske PS za grijanje sa priključnom snagom do 100 kW za izdavanje termo- energetske saglasnosti za priključenje nije potreban projekt PS. Dovoljna je šema PS sa navedenom ugrađenom opremom i odgovarajuća kontrola vezana za konkretni OK.

Projekt Distributivne mreže (DM) i/ili Predajnog priključka (PP)

 

Član 12.

Mašinski i građevinski dio projekta DM/PP, za dobijanje termo- energetske saglasnosti za priključenje, mora da sadrži:

• projektni zadatak;
• tehnički opis;
• metode tehničkih proračuna i njihove rezultate (hidraulični i statički proračun DM/PP ili
• navođenje načina kontrole čvrstoće/statike);
• specifikaciju materijala i radova;
• crteže:
  • situacijski prikaz položaja DM/PP u prostoru zaključno sa ucrtanom DM distributera toplotne energije na osnovi katastra Opštine Pljevlja, u razmjeri 1:500, sa ucrtanim ostalim komunalnim vodovima i karakterističnim tačkama trase;
  • uzdužni profil trase DM/PP;
  • raspored elemenata pojedinačnih dionica DM;
  • detalje odvajajućih i priključnih mjesta i ukrštanja DM, detalje odzračivanja; ispusta, podpornih elemenata, priključaka na PS, detalje ugradnje predizolovanih cjevovoda u kanalu i sl.;
  • projekt sistema za nadzor vlažnosti izolacije toplovoda, ako ga zahtjevaju projektni uslovi Davaoca usluga;
  • ostale građevinske detalje.

Za tehničke proračune iz prethodnih tačaka je potrebno navesti samo metode njihovog proračuna i rezultate proračuna. Tehničke proračune čuva projektant i dužan ih je na zahtjev Davaoca usluga dostaviti na uvid.

 

Izgradnja Distributivne mreže (DM) i/ili Predajnih priključaka (PP) i Podstanica i pumpnih stanica (PS)

 

Član 13.

Izgradnja DM/PP i PS može izvoditi samo stručno osposobljen izvođač. Na radovima se mora poštovati važeće zakonodavstvo iz područja izgradnje objekata i uređenja prostora i naseljenih mjesta.

Najmanje 14 dana prije početka radova investitor/izvođač je dužan da od Davaoca usluga naruči odgovarajući nadzor nad izgradnjom.

Davalac usluga u toku izgradnje nadzire ispunjavanje važećih propisa, standarda i drugih zahtjeva ili uslova, koji su određeni u ovim Pravilima.

 

III TEHNIČKI USLOVI ZA PRIKLJUČENJE INSTALACIJE KORISNIKA USLUGA (IK) OBJEKATA KORISNIKA USLUGA (OK) NA DISTRIBUTIVNI SISTEM TOPLOTNE ENERGIJE (DS) I USLOVI ZA NJEGOVO ISKLJUČENJE IZ DS

 

Određivanje priključne snage Instalacije korisnika usluga (IK)

 

Član 14.

 

Zbog izjednačavanja uslova između postojećih i novih potrošača Davalac usluga priznaje/uvažava priključnu snagu, određenu na osnovu:

• proračuna toplotnih gubitaka u skladu sa EN 12831 i/ili DIN 4701, odnosno pozitivnim standardima u Crnoj Gori, pri računskoj spoljnoj temperaturi -19 °C sa odgovarajućom korekcijom instalisane snage u odnosu na spoljnju temperaturu prema važećim projektnim uslovima (temperaturske zone);
• 10% dodatka na instalisanu toplotnu snagu grejnih sistema radi toplotnih gubitaka razvodne mreže.

 

Priključna snaga grijanja Objekta korisnika usluga (OK)

 

Član 15.

Proračun toplotnih gubitaka, što je osnova za dimenzionisanje grijanja i određivanja priključne snage, mora biti izveden u skladu sa EN 12831, odnosno važećim propisima i standardima za neprekidni dnevni rad (funkcionisanje). Posebni dodaci, određeni u starijim izdanjima standarda DN 4701, kod proračuna toplotnih gubitaka nisu dovoljni.

Za dodatna priključivanja ili djelimične prepravke postojećih OK potrebno je proračun toplotnih gubitaka, dimenzionisanje  IK i određivanje priključne snage izvesti pod jednakim uslovima kao i u osnovnom projektu.

Za postojeće OK sa već izvedenom toplotnom opremom, koji se priključuju na distributivnu mrežu, priključna snaga se određuje iz toplotne snage ugrađene toplotne opreme. Za izdavanje termo- energetske saglasnosti za priključenje investitor mora priložiti dokumentaciji projekte za izvođenje ili projekte izvedenih radova toplotne opreme.

Ako su toplotni gubici za postojeći OK bili izračunati sa dodatkom za grijanje sa prekidima, što je vidljivo iz priloženog postojećeg proračuna, nova priključna snaga se određuje računski na osnovu novog proračuna toplotnih gubitaka sa uvažavanjem neprekidnog grijanja. U odnosu na novu vrijednost toplotnih gubitaka određuje se smanjenje temperature razvoda i povratka zagrjevne vode IK, međutim najviše do temperaturnog režima, koji omogućava pokrivanje toplotnih gubitaka u svim prostorijama. Toplotne provodljivosti građevinskih konstrukcija moraju odgovarati stvarno izvedenoj gradnji.

Kod prostorija sa prirodnim i mehaničkim provjetravanjem mogu važiti proračuni toplotnih gubitaka u skladu DIN 4701, odnosno pozitivnim standardima u Crnoj Gori. Kod unutrašnjih sanitarnih i ostalih prostorija bez prozora, koje se provjetravaju, potrebno je pri proračunu toplotnih gubitaka uvažavati propisanu izmjenu vazduha.

Priključna snaga za posebne (tehnološke) namjene

 

Član 16.

Priključna snaga za posebne (tehnološke) namjene treba biti posebno prikazana. O mogućem režimu rada i priključnoj snazi potrebno je posebno se dogovoriti sa Davaocem usluga.

 

Izmjena priključne snage i Uslovi za isključenje Korisnika usluga iz distributivnog sistema

 

Član 17.

Izmjena priključne snage je dozvoljena sa Odlukom. Korisnik usluga obavještava

Davaoca usluga o namjerama za promjenu priključne snage zbog:

• promjene toplotne zaštite OK,
• promjene namjene i upotrebe OK ili dijela OK,
• promjene namjene i korišćenja IK,
• proširenja IK,
• modernizacije IK, koja ima za posledicu racionalniju potrošnju toplotne energije,
• uklanjanje ili djelimično uklanjanje IK,
• proračunskih grešaka kod utvrđivanja priključnih snaga ili razlika među proračunima u pojedinačnim fazama izgradnje.

Zahtjevane izmjene priključne snage utiču na:

• ugovorenu priključnu snagu,
• maksimalni protok,
• na tačnost mjerenja i regulisanja isporuke toplotne energije.

Prije predviđenog smanjenja ili povećanja priključne snage Korisnik usluga mora naručiti kod Davaoca usluga ili drugog projektanta provjeravanje odgovarajućih elemenata PS i PP. Za povećanje ili smanjenje priključne snage je potrebno izraditi odgovarajući projekt prepravke IK i PS te ga dostaviti Davaocu usluga na saglasnost. Ako je potrebno na PS radi promjene priključne snage zamjena mjerne, regulacione ili druge opreme, troškove nabavke i zamjene snosi Korisnik usluga.

Izmjena priključne snage je po pravilu moguća samo između grejnih sezona.

Pri promjeni priključne snage potrebno je uvažavati sledeće:

• priključnu snagu nikako nije moguće snižavati ispod vrijednosti toplotnih gubitaka OK,
• priključnu snagu ventilacionih i klimatizacionih sistema u OK, gdje se namjena ne mijenja, moguće je izvesti po dobijanju nove upotrebne dozvole.

Smanjenje priključne snage je moguće postići sa sniženjem temperaturnog režima zagrjevne vode IK istomjerno u cijelom OK (zaključene cjeline u pogledu na PS) bez fizičkih intervencija na IK. Ako se temperaturni režim zagrjevne vode snižava, mora biti priložen odgovarajući proračun toplotnih snaga za novi temperaturni režim. Odgovarajuće snižavanje temperaturnog režima mora biti dokazano sa novim

proračunom toplotnih gubitaka OK.

Sve proračune moraju izraditi za to stručno osposobljena preduzeća, koja ispunjavaju uslove za projektanta, određene u važećem zakonu o planiranju i izgradnji objektata.

Ako se IK mijenjaju samo djelimično, potrebno ih je prije usvajanja promjene priključne snage fizički prilagoditi srazmjerno promjenama (fizički odvojiti određene postojeće ili ih zamjeniti sa odgovarajućim novim).

Korisnik usluga mora Davaocu usluga omogućiti blagovremen nadzor nad izmjenjenim stanjem. Davalac usluga i Korisnik usluga zapisnički potvrđuju izmjenu IK i promjenu priključne snage, a u skladu sa izdatom soglasnošću i izvedenom izmjenom.

Uslovi za isključenje Instalacija korisnika usluga (IK) iz distributivnog sistema (DS)

Tarifni kupci toplotne energije- Korisnici usluga koji se snabdijevaju toplotnom energijom iz Distributivnog sistema toplotne energije(DS) ne mogu se isključiti iz DS bez saglasnosti Davaoca usluga.

Davalac usluga će dati saglasnost tarifnom kupcu za isključenje IK iz DS ako se njegovim isključenjem ni u jednoj prostoriji tarifnih kupaca- Korisnika usluga koji se ne isključuju ne remeti propisana temperatura zagrjevanih prostorija, ako to dozvoljavaju tehnički uslovi i ako tarifni kupac- Korisnik usluga obezbjedi saglasnost za isključenje organa upravljanja OK kada se isključuje stambeni prostor, odnosno svih ostalih tarifnih kupaca- Korisnika usluga koji se toplotnom energijom snabdijevaju sa zajedničkog mjerila toplote- mjernog uređaja, kod isključenja poslovnog prostora.

IV DISTRIBUTIVNA MREŽA

Opšte

Član 18.

Distributivnom mrežom Davaoca usluga isporučuje se Korisniku usluga toplotna energija shodno Odluci. Davalac usluga obezbjeđuje Korisniku usluga na mjestu preuzimanja potrebnu količinu grejnog medija odnosno toplotne energije za rad IK sa priključnom snagom, koja je dogovorena ugovorom o snabdjevanju toplotnom energijom. Redovne i vanredne obustave isporuke toplotne energije su regulisane Odlukom.

Trasiranje toplovoda

Član 19.

Toplovode na javnim i zasebnim zemljištima potrebno je trasirati po zakonskim zahtjevima i zahtjevima u pogledu na lokaciju i odstojanje po odredbama ovih Pravila.

Kad god je to moguće, najbolje je da se u urbanim naseljima glavni toplovodi polažu na javna zemljišta i u trotoare ili što bliže ivici kolovoza.

Prije početka gradnje toplovoda potrebno je sa vlasnikom zemljišta sklopiti ugovor o utvrđivanju uslova izgradnje, rada, održavanja i nadzora toplovoda za svakog pojedinačnog vlasnika ili operatora distributivne mreže. U ugovoru je potrebno odrediti potrebne mjere sigurnosti za siguran rad toplovoda te omogućiti operatoru mreže prilaz do zemljišta za potrebe rukovanja i održavanja. Ugovor mora osigurati da na sigurnosnom pojasu zemljišta oko toplovoda ne bude drugih intervencija/radnji koje bi mogle ugroziti toplovod.

U slučaju da predviđeni radovi u blizini toplovoda predstavljaju nesigurnost za toplovod, operator mreže, ima pravo zahtjevati odgovarajuće izmjene načina izvođenja ili zaustavljanja radova u slučaju kada su radovi već počeli.

Ako se toplovod polaže nadzemno, treba ga raspoznatljivo postaviti i odgovarajući način zaštititi od spoljnih uticaja (kao npr. vremenski uticaji, UV zračenja, toplotna širenja, opterećenja, oštećenja i dr.). Način zaštite određuje projektant u saglasnosti sa Davaocem usluga.

U zaštićenom području podzemnih i nadzemno vođenih cjevovoda nisu dozvoljeni nadgradnja, zaziđivanja i sađenje drveća i žbunja.

 

Tehnički podaci

Član 20.

Tehnički podaci Davaoca usluga distributivne mreže su:

Direktni sistem preuzimanja toplotne energije:

• nazivni pritisak pnaz = 6 bar;
• nazivna temperatura tnaz = 90 °C;
• pad pritiska na mjestu preuzimanja Δp = 0,5 bar.

Indirektni sistem preuzimanja toplotne energije:

• nazivni pritisak pnaz = 16 bar;
• nazivna temperatura tnaz = 110 ° C;
• pad pritiska na mjestu preuzimanja Δp = 0,75 bar.

Pad pritiska na mjestu preuzimanja je različit i zavisi od dimenzije predajnog priključka, opterećenja distributivne mreže i udaljenosti mjesta preuzimanja od proizvodnog izvora odnosno pumpne stanice. Davaoc usluga obezbeđuje Korisniku usluga pad pritiska min. 50 kPa- 0,5 bar (75 kPa- 0,75 bar). Suma padova pritiska ne smije prelaziti navedene vrijednosti. Ako se Korisnik usluga snabdjeva sa toplotnom energijom iz povratnog voda ili zahtjeva veći pad pritiska, koji je na tom dijelu mreže na raspolaganju, u PS je potrebno ugraditi dodatne pumpe. O ovome se mora Korisnik usluga prethodno posavjetovati sa Davaocem usluga i pribaviti njegovu saglasnost.

Temperatura tople vode u mreži je zavisna od spoljnje temperature:

• maksimalna razvodna temperatura : t max = 110 °C;
• minimalna razvodna temperatura : t min = 35 °C.

Temperaturni režimi za projektovanje PS su definisani u poglavlju PS.

Računska temperatura za proračun čvrstoće toplovodnih cjevovoda, armatura i uređaja je 110 °C. Imajući u vidu stanje tehnike i stvarne temperaturske odnose u distributivnoj mreži dozvoljena je ugradnja predizolovanih cijevi, koje odgovaraju za temperature do 110 °C.

Davalac usluga može temperaturu dovoda grejnog medija u distributivnoj mreži izmjeniti zbog posebnih radno-funkcionalnih razloga.

U distributivnoj mreži za distribuciju toplotne energije upotrebljava se hemijski pripremljena, demineraliziovana i degasifikovana voda, koja je zagrijana na zahtjevanu temperaturu.

Kod indirektnih podstanica i pumpnih stanica, vodu iz distributivne mreže nije dozvoljeno upotrebljavati za punjenje instalacija Korisnika usluga ili u druge namjene bez predhodne dozvole Davaoca usluga.

 

Tehnički zahtјevi za distributivnu mrežu

Član 21.

Distributivna mreža Davaoca usluga je izvedena kao dvocjevni sistem sa dovodnim i povratnim cjevovodom.

Davaoc usluga, zavisno od karakteristika pojedinačnih sistema i položaja na terenu, zadržava sebi pravo da izabere sistem i način izvođenja toplovoda.

Toplovodna mreža od predizolovanih cijevi – Mašinski radovi

Član 22.

Imajući u vidu stanje tehnike, distributivna mreža van objekata se prvenstveno izgrađuje od predizolovanih cijevi i fazoniranih komada. Ugrađeni materijali moraju odgovarati sledećim standardima:

• predizolovane cijevi: EN 253;
• predizolovani fazonski komadi: EN 448;
• predizolovane armature: EN 488;
• spojevi za predizolovane cijevi: EN 489;

odnosno u skladu sa pozitivnim standardima u Crnoj Gori.

Cjevovodi od predizolovanih čeličnih cijevi se polažu neposredno u zemlju. Cijevi moraju imati ugrađene senzorske vodove (žice) za kontrolu prisutnosti vlage, osim fleksibilnih predizolovanih cijevi za izvođenje priključnih toplovoda individualnih objekata.

U toku izgradnje žice/provodnike treba pravilno povezati, provjeriti uspostavljenost provodnog kruga i izmjeriti početnu vrijednost otpornosti, koja je referentni podatak za kasnije kontrole vlažnosti. O mjerenjima treba izraditi zapisnik, kojeg potvrđuje nadzorna služba Davaoca usluga i arhivira se kod Davaoca usluga. Sastavni dio zapisnika mora biti osnova ožičenja odnosnog dijela toplovoda, izveden na osnovi geodetske osnove izvedenog toplovoda.

Za veća obuhvaćena područja, koja će biti snabdjevana sa toplotnom energijom iz sistema daljinskog grijanja, treba predvidjeti kontinuiran nadzor vlažnosti cjevovoda sa mogućnosti lociranja greške. Davaoc usluga sa projektnim uslovima određuje, kada je potrebno izvesti nadzorni sistem.

Na predizolovanim sektorima toplovoda se ugrađuje predizolovana armatura PN 16 za temperaturu do 110° C. Vreteno slavine/ventila mora biti zaštićeno sa uličnim poklopcem na armiranobetonskoj temeljnoj ploči. Za slavine dimenzije DN 125 i veće treba predvidjeti pogon sa dograđenim reduktorom. Kraj vretena sa nastavkom za ključ može biti max. 30 cm ispod nivoa uličnog poklopca.

Spojeve cijevi i fazonskih komada predizolovanog toplovoda potrebno je izvesti sa

termoskupljajućim spojnicama, priređenim za zalivanje sa poliuretanskom izolacijskom pjenom.

Spojnica mora biti opremljena sa najmanje dva termoskupljajuća rukavca na krajevima. U slučaju vođenja toplovoda po vlažnom terenu obavezno je postavljanje treće spojnice preko čepa otvora za nalivanje izolacijske mase.

Zahtjevi za upotrebu i montažu su navedeni u uputstvu proizvođača predizolovanih cjevovoda i treba ih se dosledno pridržavati. Posebnu pažnju izvođač mora posvetiti kvalitetnom izvođenju spojeva predizolovanih cijevi, što je osnovni preduslov za dostizanje očekivanog životnog vijeka toplovoda.

 

Građevinski radovi

Član 23.

Građevinske radove treba izvoditi po propisima za tu vrstu radova i uputstava proizvođača cijevi.

Napomena-Važno: U posebnim slučajevima, kad toplovod prolazi kroz slabo noseće tle i priključuje se na OK, koje su duboko utemeljene (npr. na šipovima), potrebno je pribaviti mišljenje projektanta ili geomehaničara.

Zemljani radovi

Dimenzije iskopnog profila su zavisne od prečnika projektovanih toplovodnih cijevi.

Na odgovarajuće sabijenu podlogu iskopa najpijre se ugradi pješčana posteljica (krupnoća φ 0-4 mm, bez oštrorubnih dijelova), zatim se polažu cijevi, koje se sa svih strana osiguravaju (obasipaju) sa pijeskom iste krupnoće. Zaštitna dubina između vrha cijevi i terena mora biti preko 500 mm, optimalna dubina iznosi 700 mm. Ako ovu zaštitnu dubinu nije moguće postići i ako je teren nad tjemenom cijevi opterećen još sa prometnim opterećenjem, potrebno je cijevi dodatno zaštititi (npr. sa armiranobetonskom pločom).

Na kompenzacijskim krivinama toplovoda potrebno je obezbjediti mogućnost odgovarajućeg pomaka radi toplotnih širenja toplovoda. Ovo je moguće izvesti sa ugradnjom elastičnih tabli ili sa obasipanjem cijevi sa pijeskom iste krupnoće φ 8-10 ili φ 10-12 mm bez oštrorubnih dijelova.

Fiksne tačke

Fiksne tačke su izvedene iz predfabrikovanih elemenata u armiranobetonskom temelju odgovarajućih dimenzija, koje daje proizvođač pri određenim pretpostavkama vezanim za karakteristike zemlje. Ako karakteristike u konkretnom slučaju bitno odstupaju od ovih pretpostavki, potrebno je dimenzije temelja provjeriti. Najbolje je koristiti beton MB 20 i armaturu GA 40/50.

Fiksne tačke se za predizolovane cjevovode ugrađuju samo u izuzecima.

Zidni prolazi

Posebnu pažnju treba posvetiti prolazu predizolovanih toplovodnih cijevi kroz temeljne zidove OK. Zidni prolaz mora biti odgovarajuće betoniran, da je obezbjeđena zaptivnost prolaza.

 

Toplovodna mreža u betonskim kanalima

 

Član 24.

Gdje izvođenje sa predizolovanim cijevima nije moguće, toplovodna mreža se može izvesti sa čeličnim cijevima položenim u betonske kanale.

Zahtjevi u pogledu mašinskih radova na toplovodnoj mreži u kanalima su dati u članovima 33.-35. ovih Pravila.

Građevinski zahtjevi za kanale

Član 25.

U pogledu na način izgradnje, kanale dijelimo na:

1. a) Tipizirane AB kanale sa pokrivačem. Ovo su industrijski izrađeni elementi, koji se transportuju na mjesto ugradnje. Tipizacija obuhvata sve sastavne konstrukcijske elemente kao što su npr. lire, fiksne i pomične tačke te bočna vođenja. Statični proračun, koji je takođe tipski, pokriva svaku veličinu kanala posebno, pridodato opterećenje je isto kao i za prometne/putne mostove. Visina nanijete zemlje na pokrivaču mora biti veća od 500 mm i manja od 2000 mm. Proizvođač elemenata pri isporuci mora priložiti sve sa zakonom propisane ateste i dokaze o kvalitetu ugrađenih materijala i načinu izrade.
2. B) Klasično građeni kanali. Kada nije moguće upotrebiti tipski kanal, treba ga izvesti na klasičan način na gradilištu. Posebno je važno da ugrađeni beton u potrebnom vremenu, koje je propisano za izabrani MB, prije zasipa dostigne propisanu tvrdoću. Ovakav kanal zahtjeva statički proračun. Izvođač radova po izradi mora priložiti sve sa zakonom propisane ateste i dokaze o kvalitetu ugrađenih materijala i načinu

izrade.

 

Izrada kanala

Član 26.

Na nabijenu površinu iskopa ugrađuje se podložni beton MB 10 u debljini 70-100 mm. Slijedi izrada (ili montaža) korita kanala. Pri spajanju novog kanala na odcjepnom mjestu na postojećem kanalu i/ili postojećem OK potrebno je oblikovati spojni dio sa kojim se sprječava pojava različitih slijeganja terena.

Po završenim montažnim i mašinskim radovima slijedi pokrivanje kanala sa AB pokrivačem. Upotreba nelomljive malte na nalijegajućim površinama obezbjeđuje trajnu nepomičnost pokrvača. Značajnije neravnine i otvori između pokrivača je potrebno popuniti sa malterom. Slijedi izvođenje hidroizolacije, koja može biti izrađena na polimernoj ili bitumenskoj osnovi – pri ovom je potrebno pridržavanje uputstva proizvođača hidroizolacije. Hidroizolacija, koja je nanesena na osnovni premaz – ovo obezbjeđuje ljepljivost između izolacije i betona – mora biti čvrsto spojena sa podlogom pokrivača. Horizontalni pokrivač takođe mora po cijeloj dužini pokrivati, gdje pokrivači naliježu na korita ( cca. 150-200 mm kao spojna ravnina). Hidroizolaciju je potrebno polagati bez oštrih rubova i preloma, a što se postiže sa odgovarajućom pripremom podloge. Za zaštitu izolacije od mehaničkih oštećenja najbolje je koristiti tačkasto profilisane folije sa spojnim komadima po dužini. Na nju se nanese nešto deblja naslaga okruglozrnatog pijeska granulacije φ 8-16 mm za lakše odvodnjavanje gornje površine (površinske vode). Slijedi zasipanje, pri čemu prvi sloj zasipnog materijala mora biti bez većeg kamenja. Početno zasipanje

je potrebno izvesti vrlo pažljivo.

 

Upotrebljeni materijali

Član 27.

Za izradu kanala upotrebljava se vodonepropusni beton, i to najmanje MB 30, mrežna armatura ČBM 50/60 i armatura RA 40/50, nelomljivi malter za spojeve pokrivač-kanal, različite hidroizolacije i njena zaštita. Posebnu pažnju je potrebno posvetiti zadovoljavajućoj debljini pokrivnog sloja iznad armature.

Upozorenje: U zemljištima sa visokom podvodnošću (nivo vode može preći godišnji nivo) ili tamo, gdje je moguće privremeno zalivanje toplovoda iz bilo kakvog drugog razloga, korišćenje kanala nije dozvoljeno.

 

Vođenje toplovoda po zgradama

Član 28.

Zbog procjene izgradnje, kao i iz drugih tehničkih razloga, a gdje je to moguće i ne predstavlja opasnost da se cjevovodi oštete, distributivnu mrežu je moguće voditi kroz zgrade (podrumi, hodnici i sl.) ili kroz druge zajedničke nestambene prostore uz prethodnu saglasnost vlasnika objekta i dobijanja prava korišćenja.

Zbog mogućnosti pregleda, održavanja i opravljanja kvara, cjevovodi moraju biti lako i sigurno dostupni.

Distributivna mreža mora biti izvedeno tako, da se uvažavaju sva mehanička opterećenja i temperaturne dilatacije u skladu sa predviđenim tehničkim rešenjem po projektnoj dokumentaciji.

PP se po ulasku u prostor PS završava sa kompenzatorima, na kojima se izvede ispust, imajući u vidu nagib toplovoda kao i odzračivanje. Između kompenzatora (amortizacionih cijevi) najbolje je izvesti kratku vezu sa blok armaturom, koja omogućava minimalni protok kroz priključni toplovod i u vrijeme zaustavljanja PS. Najbolje je da kompenzator (amortizacione cijevi) predstavljaju nepomični oslonac toplovoda. Ispusti i odzračivanja moraju biti sprovedeni u odvodni slivnik, sa kanalizacionim odvodom.

Male kompaktne PS do 150 kW toplotne snage je moguće priključiti bez ugradnje kompenzatora.

Zahtjevi za materijale toplovoda, vođene u kanalima, zgradama ili

nadzemno- Cijevi i fazonski komadi

Član 29.

Toplovodi, vođeni u kanalima, u zgradama ili nadzemno do dimenzije DN 200, moraju biti izrađeni od čeličnih cijevi iz cijelog, koje odgovaraju sledećim standardima:

• ENV 10220 en: mjere, mase;
• DIN 2448: mjere, mase;
• DIN 1629: uslovi nabavke/isporuke;

odnosno pozitivnim standardima u Crnoj Gori.

Toplovodi većih dimenzija se izrađuju iz čeličnih spiralno varenih cijevi, definisanih u sledećim standardima:

• DIN 2458: mjere, mase;
• DIN 1626: uslovi isporuke;

odnosno pozitivnim standardima u Crnoj Gori.

Cijevni lukovi moraju odgovarati DIN 2605- 2, odnosno pozitivnim standardima u Crnoj Gori, i biti oblika 5 (r =~2,5 d).

Materijal cijevi je St 37-0.

 

Armature

Član 30.

Blokadna armarura na distributivnoj mreži u kanalima, OK ili na toplovodima vođenim nadzemno, do dimenzije DN 100 su blok ventili PN 16 sa mekim zaptivanjem ili slavine, dok se za veće prečnike koriste blok zatvarači ili slavine sa ručnim ili motornim pogonom.

Lokaciju i vrstu blokadne armature, kao i način ugradnje određuje Davalac usluga.

Kao glavni blokadni organ ispred PS (ventili) se upotrebljavaju blok ventili sa mekim zaptivanjem ili slavine.

 

Toplotna izolacija

Član 31.

Pri izvođenju toplotne izolacije cjevovoda, armature, izmjenjivača toplote, odzračnih i

ekspanzionih posuda potrebno je uvažavati odgovarajuće standarde i normative. Toplotna izolacija se izvodi po završenoj montaži i uspješno obavljenim ispitivanjima na pritisak te dvostrukom farbanju sa osnovnom farbom, primjerenom za temperaturu do 110 °C.

Cjevovode vođene po OK, na otvorenom i u kanalima treba izolovati odvojeno (razvod i povratak) sa pločama izolacionog materijala od mineralnih vlakana, ojačanim sa pocinkovanom žičanom mrežom ili aluminijumskom folijom. Materijal mora po mogućem navlaživanju omogućavati potpuno isušivanje.

Toplotna provodljivost izolacionog materijala mora na 25 °C iznositi max. 0,040 W/mK.

Ploče moraju biti sapete na rastojanju max. 300 mm sa pocinkovanom žicom ili plastičnim trakama minimalne debljine 4 mm. Pri izolaciji debljine od 50 do 100 mm potrebno je izvesti izolaciju sa duplim pločama. Uzdužni i poprečni spojevi prvog sloja moraju biti prekriveni sa drugim slojem ploče.

Izolacioni sloj cjevovoda, vođenih po OK ili na otvorenom, mora biti zaštićen sa plaštom aluminijumskog ili pocinkovanog čeličnog lima. Debljina aluminijumskog lima, u zavisnosti od prečnika cjevovoda, mora iznositi između 0,8 i 1 mm. Lim mora biti sapet minimalno 6 puta po dužnom metru sa nerđajućim vijcima ili nitnama. Izolaciju je potrebno odgovarajuće prilagoditi u području vješanja, armature i drugih elemenata cijevnih vodova. U području završnih kapa izolacije, potrebno je namjestiti izolacijsku traku širine 20 mm, koja sprječava prelazak toplote iz cijevi na aluminijumski plašt.

Oblaganje toplovoda na otvorenom prostoru mora biti izvedeno vodonepropusno, propisno i zaštićeno od krađe.

Izolacijski sloj cjevovoda, vođenih u kanalima, mora biti zaštićen sa bitumenskom lepenkom.

Bitumenska lepenka mora biti sapeta sa trakama od nerđajućeg materijala.

Armature je potrebno izolovati sa izolacionim kapama. Kape moraju biti izvedene tako, da omogućavaju nesmetanu demontažu po otvaranju veznih spona.

Potrebna minimalna debljina izolacije je data u sledećoj tabeli.

DN (mm)	Distributivna mreža				Instalacija korisnika usluga		Minimalno rastojanje izolacije od armature (mm)
	Kanali		Na otvorenom
	Dovod (mm)	Odvod (mm)	Dovod (mm)	Odvod (mm)	Dovod (mm)	Odvod (mm)
25	30	30	40	40	30	30	70
32	40	30	40	40	30	30	80
40	40	30	40	40	30	30	80
50	40	30	50	50	40	40	90
65	50	30	60	60	50	50	90
80	50	40	80	80	60	60	90
100	60	40	80	80	60	60	100
125	60	40	100	100	80	80	110
150	70	40	100	100	80	80	120
200	70	40	100	100	100	100	130
250	70	40	100	100	100	100	140
300	70	50	100	100	100	/	150
350	80	50	100	100	100	/	160
400	80	50	100	100	100	/	170
450	80	50	100	100	100	/	170
500	80	50	100	100	100	/	180
600	80	50	100	100	100	/	190
700	80	50	100	100	100	/	200

Dimenzije cjevovoda

Član 32.

Davalac usluga zadržava pravo propisati dimenzije toplovoda u pogledu na

hidraulične odnose u mreži i planirano širenje snabdjevanja toplotnom energijom. Investitor odnosno projektant ili planer za lokalni plan je dužan kod Davaoca usluga pribaviti projektne uslove za priključivanje OK na DM.

 

Odzračivanja i ispusti

Član 33.

Lokaciju i izvođenje odzračivanja i ispusta projektant mora prethodno uskladiti sa Davaocem usluga.

Dužan ih je izvesti prema sledećim dimenzijama:

Dimenzija toplovoda       Dimenzija odzračivanja       Dimenzija ispusta

do DN 32                        DN 15                                  DN 20

do DN 50                        DN 15                                  DN 25

do DN 80                        DN 20                                  DN 25

do DN 150                      DN 25                                  DN 50

iznad DN 150                 DN 40                                   DN 65

 

Označavanje elemenata

Član 34.

Poziciju i tip ugrađenih elemenata u DM je potrebno označiti sa pozicijskim tablicama u skladu sa DIN 4065 ili DIN 4069, odnosno pozitivnim standardima u Crnoj Gori.

 

Odstojanje od drugih komunalnih vodova i ostalih objekata- Opšte

 

Član 35.

Pri projektovanju DM moraju biti uzeti u obzir svi uticaji okoline, kao što su drugi položeni vodovi, pomjeranje/klizanje zemlje, drveće, zgrade ili saobraćaj i svedeni na najniži mogući prihvatljiv nivo. Kod ukrštanja i uporednog vođenja toplovoda sa drugim komunalnim vodovima potrebno je poštovanje važećih propisa te zahtjeve Davaoca usluga i operatora drugih komunalnih vodova. Izuzetno se može sa posebnim sigurnosnim mjerama i uz saglasnost sa operatorom komunalnih vodova, rastojanje između vodova smanjiti u odnosu na propisano.

Kod projektovanja zgrade ili drugog građevinskog objekta, čija je ivica ili gabarit građevinske jame u neposrednoj blizini postojećeg toplovoda, potrebno je projektom predvidjeti mjere, koje će nesporno obezbjediti sigurno i neometano funkcionisanje toplovoda za vrijeme gradnje. Radovi moraju biti izvedeni tako, da ne prouzrokuju mehanička oštećenja na postojećem toplovodu. U slučaju prouzrokovanog oštećenja toplovoda investitor građevinskog objekta je dužan obezbjediti sanaciju toplovoda, koja se sprovodi pod nadzorom Davaoca usluga. Projektno rešenje mora potvrditi Davalac usluga.

 

Zahtjevana odstojanja

Član 36.

Zahtjevana odstojanja su data u sledećoj tabeli, s tim da Davalac usluga zadržava pravo da iste usklađuje sa pozitivnim propisima u Crnoj Gori:

Zgrada/komunalni vod	Čisto odstojanje (mm)
	Ukrštanje/uporedno vođenje Do 5000	Uporedno vođenje Preko 5000
Gasovod do 5 bar	Po odredbama pravilnika o tehničkim zahtjevima za izgradnju, rad i održavanje gasovoda sa radnim pritiskom di i uključiv 16 bar
Gasovod preko 5 bar
Vodovod	300	400
Kanalizacija	300	500
Drugi toplovod	300	400
Signalni kabl, telekom, kabl do 1kV	300	300
10kV kablovi ili 30kV kabl	600	700
Preko 30 kV kablovi ili kabl preko 60 kV	1000	1500
Minimalno odstojanje zgrade od postojećeg toplovoda	1000
Minimalno odstojanje toplovoda od postojeće zgrade	500

Geodetski snimak Distributivne mreže (DM)

 

Član 37.

Po izvedenim montažnim radovima i prije zasipanja kanala potrebno je izvesti geodetsko snimanje DM. Pored položaja u prostoru (lokacijski, visinski) geodetski snimak mora takođe sadržavati podatke o dimenzijama i izvedbi toplovoda te ugrađenim elementima (fiksnim tačkama, kompenzatorima, sponama).

 

V PODSTANICA I PUMPNA STANICA (PS)

Opšte

 

Član 38.

PS je vezivni član između DM i IK, koja svojim djelovanjem obezbjeđuje predaju toplotne energije u IK. Namjena PS je da preda ugovorenu količinu grejnog medija odnosno toplotne energije IK.

Na DM dozvoljeno je priključivati nove objekte samo preko indirektnih PS.

Na jednu PS je moguće priključivanje više OK. Podstanicu definiše ugrađen regulator protoka.

U slučaju, da se za postojeći OK, koji se priključuje na DM, ostavlja sopstveni energetski izvor kao rezervni izvor ili se kod novih objekata projektuje dodatni rezervni izvor, ovaj mora biti priključen na IK paralelno, kao i sa blokadnom armaturom odvojen od elemenata i funkcionalnih veza PS.

Konstrukcijski je najbolje da PS budu izvedene kao kompaktne jedinice,

montirane na čelično postolje i sa izvedenim svim električnim povezivanjima. Elementi i cijevna povezivanja moraju biti u najvećoj mogućoj mjeri izolovani. Za debljinu izolacije najbolje je da se razumno koristi tabela iz člana 31. ovih Pravila.

Kod poslovno-stambenih zgrada može se izvesti odvojeno PS za stambeni i poslovni dio, što omogućava odgovarajuću regulaciju i funkcionisanje IK, kao i tačnu podjelu troškova grijanja.

U načelu je potrebno za svaki OK predvidjeti sopstvenu PS. Isto tako mora biti za svaku zasebnu funkcionalnu jedinicu u sklopu zajedničkog građevinskog kompleksa predviđena sopstvena PS.

Konkretne uslove za priključivanje određuje Davalac usluga sa projektnim uslovima, koje moraju investitor ili projektant pribaviti prije početka projektovanja.

Hidraulične veze i temperaturne regulacije, koje omogućavaju neposredno povezivanje razvoda i povratka PS bez prethodnog hlađenja grejnog medija, nisu dopustive.

 

 

 

Projektni parametri za dimenzionisanje PS

– Nove ili rekonstruisani OK – grijanje, provjetravanje

Član 39.

Shodno odredbama Odluke, u vezi toplotnoe zaštite i racionalne potrošnje energije u OK, projektna temperatura za Pljevlja je –19° C. Za sve OK sa IK, dimenzionisanim na spoljnju temperaturu –19° C, koriste se sledeći parametri:

• temperaturni režim na primaru (PS): 110/90 °C;
• Elementi PS na primaru moraju biti izvedeni za temperaturu do 110 °C i PN 16.

OK sa postojećim unutrašnjim vodovima

 

Član 40.

Za IK, dimenzionisanim za spoljnju projektnu temperaturu prema važećim projektnim uslovima (klimatske zone), koriste se sledeći parametri:

• temperaturni režim na sekundaru (UP): max. 90/70 °C;
• Elementi PS na sekundaru moraju biti izvedeni za temperaturu do 90 °C i PN 6.

 

Prostor i postavljanje PS

Član 41.

PS se po pravilu postavlja u zajednički nestambeni prostor. Investitor odnosno Korisnik usluga je dužan obezbjediti prostor besplatno. Sa lokacijom i veličinom prostora za postavljanje PS mora se saglasiti Davalac usluga.

Veličina prostora je zavisna od:

• nazivne toplotne snage PS,

Okvirna veličina prostora data je u sledećoj tabeli:

Toplotna snaga za grijanje (kW)	Minimalne dimenzije prostora za PS
	Dužina (mm)	Širina (mm)	Visina (mm)
≤ 100	3000	2500	2600
> 100 ≤ 350	3500	3000	2600
> 350 ≤ 700	4000	3500	2600
> 700 ≤ 1200	4500	4000	2600
> 1200	5000	4500	2600

Napomena: Zbog potreba održavanja opreme, obezbjediti manipulativni prostor od minimalno 800 mm.

Orijentacione vrijednosti nazivnih prečnika PS i PP date su u sledećoj tabeli:

DN PS	Qmax grijanja (kW)	DN priključka (mm)	DN zajedničkog kalorimetra (mm)	Dužina PP (mm)
20	45	40	25	1900
25	80	40	25	1900
32	150	40	25	2000
40	230	50	40	2200
50	430	65	50	2500
65	800	80	65	2800
80	1100	100	80	2800
100	2000	125	100	3100

Napomena: Vrijednosti su određene prema kriterijumu maksimalnog jediničnog pada pritiska za projektne parametre na „primaru“ – Tr / Tp – 100 / 60 ºC.

Građevinsko-tehnički zahtjevi za prostor Podstanice (PS)

Član 42.

Prostor PS mora biti zatvoren i što bliže ulasku PP u OK.

Prostor mora biti dostupan za ovlašćene radnike Davaoca usluga u svakom trenutku bez smetnje.

Zavisno od OK izuzetno je potrebno predvidjeti odvojen direktan spoljnji pristup do prostora. Ulazna vrata se moraju otvarati u smjeru izlaza i moraju biti odgovarajuće označena. Pored ulaza u prostor je potrebno na vidnom i dostupnom mjestu postaviti aparat za gašenje S-9. Za unošenje i iznošenje opreme potrebno je predvidjeti dovoljno velike montažno/demontažne dijelove za otvaranje/skidanje, koji se ne smiju zaziđivati. Pod prostora mora biti nepropustan za vodu.

Korišćenje prostora za druge namjene, osim za zajedničku PS, nije dozvoljeno.

Potrebno je pridržavati se važećih propisa o toplotnoj izolaciji uređaja i o zaštiti od buke.

Najbolje je da prostor PS u OK ne bude postavljen pored ili ispod spavaćih soba ili drugih prostorija gdje se zahtjeva povećana zaštita od buke.

Prostor mora biti odgovarajuće prirodno ili prinudno provjetravan, tako da temperatura u prostoru ne prelazi 35 °C, odnosno da nema opasnosti od zamrzavanja. Otpadni vazduh iz PS se takođe može ubacivati u susjedne pomoćne prostore. Prostor mora imati izveden priključak na kanalizaciju ili kanal za postavljanje potopne pumpe.

Najbolje je da odvod bude lociran što bliže ulazu PP u prostor PS. Na ulaznim vratima izvodi se prag, koji osigurava ostale prostore od nekontrolisanog izliva vode. U prostoru PS najbolje je da bude priključak hladne vode sa slavinom i priključkom za fleksibilno crijevo, namijenjen za punjenje IKorisnika, a po potrebi i umivaonik.

Na zidu, na kojem će biti locirana PS, mora biti izvedena odvodna cijev, povezana s otpadnim sifonom ili odvodnim kanalom. Na nju treba da bude priključen izlaz odvodnog lijevka.

Uputstvo za rukovanje i održavanje, šeme i trajne oznake uređaja moraju biti postavljeni na vidnom mjestu.

 

Izuzeci kod gragrađevinsko-tehničkih zahtjeva za prostor Podstanice (PS)

Član 43.

Izuzeci u pogledu građevinsko-tehničkih zahtjeva za prostore PS su male

kompaktne PS nazivne toplotne snage do 50 kW, koje se mogu postaviti i u

stambeni prostor individualnih ili zgrada sa više stanova i u radnom prostoru poslovnih zgrada, te kompaktne PS preko 50 kW, postavljene u postojeće zgrade. Preporučljivo je, da je u prostoru kanalizacioni sifon.

Ukoliko je kompaktna PS preko 50 kW u postojećoj zgradi postavljena u

višenamjenskom dostupnom prostoru (podrumi, vešernice za pranje i sušenje i sl.), u ovom slučaju mora biti dio prostora PS odvojen od ostalog dijela prostora (sa žičanom ogradom, pregradnim zidom i sl.). Pri izvođenju zaštite potrebno je poštovati propise o sigurnosti od požara. Postavljanje PS mora omogućavati neometano opsluživanje i održavanje. Ne smije biti postavljena u zajedničkim prostorijama tako da bi mogla ugrožavati evakuaciju iz zgrade.

 

Etažna stanica (ES)- Opšte

Član 44.

ES je vezni član između PS i IK i služi za prenos toplotne energije.

Ugrađeni elementi ES moraju biti izabrani u skladu s ovim Pravilima, odnosno preporukama Davaoca usluga.

Sastavljena je iz sledećih elemenata:

• blokadne i ostale armature;
• hvatač nečistoće;
• regulatora razlike pritiska (u slučaju potrebe);
• regulatora protoka sa ograničenjem protoka;
• mjernog uređaja/toplotnog brojila;
• uređaja za mjerenje pritiska i temperature;
• toplotne izolacije.

 

Blokadna i ostala armatura

Član 45.

Armatura mora biti izabrana za nazivni pritisak PN 16 i temperaturu 110 °C. Priključci armature su sa prirubnicama ili za zavarivanje. Konusne zaptivne površine nisu dozvoljene.

Kao blokadna armatura mogu se koristitu slavine ili ventili sa mekim zaptivanjem.

Ugradnja gumenih kompenzatora nije dozvoljena.

Materijal armature do PN 16 je siva, čelična ili obojena legura.

 

Regulator pada pritiska i protoka

Član 46.

Regulator pada pritiska reguliše razliku pritiska između razvoda i povratka na primarnoj strani PS, odnosno sekundarnoj strani ES. Ugrađuje se na područjima, gdje nastupa velika razlika pritiska između razvoda i povratka DM, odnosno IK. Zahtjeve za ugradnju daje Davaoc usluga sa projektnim uslovima.

Regulator protoka je namijenjen za održavanje najvećeg protoka grejnog medija, koji je određen na osnovu priključne snage IK, sa uvažavanjem dostizanja što nižih temperatura povratka grejnog medija na primarnoj strani. Postavljeni protok na regulatoru protoka je plombiran. Plombe regulatora razlike pritiska i protoka se ne smiju oštećivati ili odstranjivati.

 

Mjerni uređaj za isporučenu toplotnu energiju (MU)

 

Član 47.

Mjerni uređaji (MU) služe za mjerenje toplotne energije u pojedinim dijelovima SS: na pragu toplane, DM i PS/ES.

Metrološki uslovi za MU definisani su Pravilnikom o metrološkim uslovima za mjerila toplotne energije („Sl. List SRJ“, broj 9/2001 od 2/03/2001), odnosno pozitivnim propisima u Crnoj Gori.

Pokazivač toplotne energije mora prikazivati vrijednost toplotne energije u džulima (J), vatčasovima (Wh) ili u decimalnim umnošcima tih jedinica. Oznaka mjerne jedinice u kojoj je data vrijednost toplotne energije mora biti prikazana uz brojke na displeju.

MU je ugrađen na primarnoj strani PS i jedino je obračunsko mjerilo za određivanje potrošnje toplotne energije OK.

Davalac usluga je dužan MU redovno održavati i mijenjati, a dozvoljena je samo ugradnja MU po preporuci Davaoca usluga. Najčešće se koriste MU sa ultrazvučnim principom mjerenja protoka.

MU mora imati odobrenje tipa i atest. Posebna testiranja, provjere i izdavanje odobrenja tipa mjerača uređeno je odgovarajućim propisima i zakonom. Plombe MU se ne smiju oštećivati ili odstranjivati.

Tip, veličina i način ugradnje MU određuje projektant po uputstvima i uz saglasnost Davaoca usluga. Pri projektovanju i ugradnji MU potrebno je pridržavati se uputstva proizvođača u pogledu odgovarajućih ravnih dužina toplovoda ispred i iza mjerača, kao i načina priključivanja obračunske jedinice.

Obračunska jedinica MU mora omogućavati daljinski prenos podataka.

Prvo postavljanje MU na mjerno mjesto u PS obavlja Davalac usluga o trošku Korisnika usluga. Svi naredni radovi u vezi sa popravkama i zamjenama MU obavlja Davalac usluga ili od njegove strane ovlašćeno lice.

MU na sekundaru- ES (u sklopu IK) su internog značaja i služe međusobnim podjelama potrošene toplotne energije, očitane na obračunskom MU (na primarnoj strani PS). U slučaju, da Korisnici usluga žele ugraditi unutrašnje MU, preporučuje se ugradnja istog tipa MU kod svih Korisnika usluga priključenih na istu PS.

Dozvoljava se ugradnja senzora protoka i kompletnih mjernih uređaja klase 2 i klase tačnosti 3. Način određivanja dozvoljene relativne greške, u zavisnosti od klase tačnosti, za MU kao cjelinu i pojedinačno za računsku jedinicu, par temperaturskih senzora i senzor protoka sadržan je u metrološkim uslovima MUS.99MC0301 i MUS.99MC0302, odnosno pozitivnim propisima u Crnoj Gori.

Karakteristični protoci za senzor protoka i MU kao cjelinu definišu se na sledeći način:

• gornja granica zapreminskog protoka (qmax) je najveći zapreminski protok tečnosti pri kome mjerilo može da radi ograničeno vrijeme (< 1 čas/dan; < 200 čas/godina) u granicama dozvoljenih grešaka;
• nazivni zapreminski protok MU (qn) je najveći zapreminski protok tečnosti pri kome MU mora da bude u stanju da neprekidno funkcioniše ne prekoračujući najveće dozvoljene greške i ne prekoračujući pad pritiska;
• donja granica zapreminskog protoka (qmin) je najmanji zapreminski protok tečnosti iznad koga MU mjeri u granicama dozvoljenih grešaka.

Maksimalni pad pritiska je pad pritiska tečnosti koja prolazi kroz senzor protoka kad radi pri nazivnom protoku. Ovaj pad pritiska ne smije da bude veći od 0,25 bar.

Dozvoljava se ugradnja MU sledećih klasa okruženja: klasa A ili klasa B.

Podaci koji se isporučuju sa MU kao Uputstvo proizvođača su:

• senzor protoka:
• ispiranje sistema prije ugradnje;
• ugradnja u napojni ili povratni vod prema navedenom u računskoj jedinici;
• najmanja dužina cijevi uzvodno i nizvodno;
• ograničenja položaja ugradnje;
• potreba za ispravljanjem protoka;
• zahtjev za zaštitu od oštećenja u slučaju hidrauličkog udara ili vibracija;
• zahtjev za izbjegavanje naprezanja cijevi i armature.

• Par senzora temperature:
• moguća potreba simetrične ugradnje u cijevi iste veličine;
• upotreba čaura i armature za senzore temperature;
• upotreba toplotne izolacije za cijev i glavu senzora.

• Računska jedinica (i elektronika mjerila protoka):
• slobodni prostor od mjerila;
• razmak između MU i druge opreme;
• potreba za adaptacionom pločom radi mogućnosti montaže u standardne otvore.

• Ožičenje:
• potreba za uzemljenjem;
• najveća dužina kabla;
• zahtjevano razdvajanje između signalnih i napojnih kablova;
• zahtjev za mehaničkim osloncem;
• zahtjev za elektro zaštitom.

• Ostalo:
• provjera rada i radnih uputstava;
• sigurnosni žig pri montaži.

Izbor, ugradnja, aktiviranje i održavanje MU biće definisani u ISO dokumentima Davaoca usluga pod nazivom: Postupak za upravljanje MU toplotne energije i Uputstvom za praćenje utroška toplotne energije. Postupak za upravljanje MU toplotne energije sadrži i Tehničke uslove za ugradnju MU toplotne energije.

Prednje pomenuti postupak bliže definiše:

• izbor MU;
• nadležnost u upravljanju MU;
• nabavku i ugradnju MU;
• aktiviranje mjernog mjesta za MU;
• očitavanje MU;
• naplatu prema MU;
• održavanje MU i dr.

Postupak važi za mjerenje utrošene toplotne energije na svim mjernim mjestima u sistemu za snabdijevanje toplotnom energijom

.

Mjerenje isporučene toplotne energije na pragu preuzimanja energije i naplata

 

Član 48.

Mjerenje ukupno isporučene količine toplotne energije vrši se na pragu proizvodnog postrojenja.

Pojedinačnim MU toplotne energije registrovaće se isporučena količina toplotne energije po svakom magistralnom toplovodu koji izlazi iz proizvodnog postrojenja.

Zbirnim mjerenjem registrovaće se ukupno isporučena količina toplotne energije.

Eksterni proizvođač toplotne energije nabavlja, ugrađuje, održava i stara se o ispravnosti svih MU i pomoćne opreme koja služi za pojedinačno i ukupno mjerenje isporučene količine toplotne energije. Tehničke uslove za izbor i ugradnju opreme izrađuje proizvođač u saradnji i uz saglasnost Davaoca usluga.

Eksterni proizvođač toplotne energije obezbjeđuje o svom trošku periodične preglede i baždarenje MU i pomoćne opreme.

Cijena toplotne energije na pragu proizvodnog postrojenja određuje se na osnovu usvojene metodologije od strane proizvođača i distributera, uz prethodnu saglasnost osnivača Davaoca usluga.

Ukoliko je eksterni proizvođač toplotne energije povlašćeni proizvođač toplotne energije, prema zakonskoj regulativi, posebnim članom Ugovora definisaće se rešenje nadoknade troškova nastalih usled više garantovane cijene preuzete toplotne energije.

Naplata toplotne energije definiše se Uputstvom za naplatu, kojim se definišu sledeće aktivnosti:

• podnošenje zahtjeva od strane Korisnika usluga Davaocu usluga;
• obrada zahtjeva i davanje odgovora Davaoca usluga Korisniku usluga;
• naplata potraživanja po osnovu isporučene toplotne energije i ostalih usluga;
• komunikacija i dostava dokumentacije između Službe naplate i odgovarajućih službi u okviru Davaoca usluga i dr.

 

Podstanica (PS) – Opšte

Član 49.

PS služe za transformaciju, regulaciju i cirkulaciju medija za prenos toplotne energije. Sastoji se od sledećih elemenata:

• blok armature;
• armature za regulaciju protoka;
• mjernog uređaja;
• hvatač nečistoće;
• armature i uređaja za temperaturnu regulaciju;
• izmjenjivača toplotne energije;
• pumpe;
• razdjelnika;
• sigurnosne armature;
• ekspanzione posude;
• uređaja za mjerenje pritiska i temperature;
• električnih vodova.

PS se po načinu priključivanja na distributivnu mrežu dijele na:

• direktne PS;
• indirektne PS;

a po funkciji instalacije Korisnika usluga na PS za:

• grijanje;
• tehnološke i druge namjene.

 

Direktna Podstanica

Član 50.

Direktna PS je ona, kod koje IK i DM nisu razdvojeni sa prenosnikom / izmjenjivačem toplote (šema u prilogu 2.). Priključivanje sa novim direktnim PS u DM nije dozvoljeno. Dodatna priključivanja ili smanjivanje priključne snage na postojećim direktnim PS je moguće samo onda, kada izmjena priključne snage ne prelazi 10 % ukupne postojeće priključne snage PS.

U svakom drugom slučaju, to jest kod dodatnih priključivanja, smanjenja priključne snage, rekonstrukcije PS (npr. zamjenjivanju regulacione opreme), drugih posebno bitne IK ili rekonstrukciji ukupnog OK potrebno je PS preurediti na indirektni sistem.

IK mora biti atestirana za najviši radni pritisak, koji iznosi posle redukcije u PS od 16 bar. Moraju biti izrađeni od materijala postojanog na hemijski sastav grejnog medija iz DM. Upotreba aluminijuma i bakra u IK (za razvodnu mrežu, grejna tijela) zbog ovoga nije dopušteno.

Korišćenje automatskih odzračnih ventila nije dozvoljeno.

 

Indirektna Podstanica- Opšte

Član 51.

Indirektna PS je ona, kod koje je grejni medij distributivne mreže na primarnoj strani sa izmjenjivačem toplote razdvojen od grejnog medija na sekundarnoj strani (šeme u prilozima 1.). Indirektni način priključivanja je obavezan za sve buduće potrošače, koji se budu priključivali na DM Davaoca usluga.

Izmenjivač toplote

Član 52.

Površinu izmjenjivača toplote je potrebno dimenzionisati na najveću snagu IK pri izbaranoj temperaturi grejnog medija na primarnoj i sekundarnoj strani izmjenjivača.

Kod dimenzionisanja izmjenjivača toplote potrebno je pored tehničke postavke PS takođe uzeti u obzir potrebno rashlađivanje grejnog medija na primarnoj strani PS u svim radnim uslovima.

Između primarne i sekundarne nazivne povratne temperature ne sijme biti manja temperaturna razlika od 5 K.

Primarna strana mora biti dimenzionisana i izvedena za nazivni pritisak od 16 bar (PN 16) i temperaturu 110° C, sekundarna strana mora biti dimenzionisana i izvedena za zahtjevane maksimalne radne pritiske i temperature IK.

Proračunatu snagu izmjenjivača treba povećati za 20% u odnosu na proračun zbog moguće zaprljanosti istog u toku rada i sl.

Cirkulacione pumpe

Član 53.

U cilju štednje električne energije i zbog poboljšanja hidrauličnih odnosa u mreži IK preporučljiva je ugradnja cirkulacionih pumpi sa odgovarajućom regulacijom broja obrtaja, odnosno ugradnja cirkulacionih pumpi sa mogućnošću stepenastog preklopa broja obrtaja u kombinaciji sa prolaznim (cirkulacionim) ventilom (ako postoji opasnost od prekidanja protoka kroz sistem). Prolazni ventil mora biti ugrađen u odvod sa priključcima na potisnoj i usisnoj strani cirkulacione pumpe, a ne kao kratkospojna veza između razvoda i povratka.

Temperaturna regulacija

Član 54.

Za pokrivanje potreba uređaja za potrošnju toplotne energije izvodi se glavna temperaturna regulacija, a u zavisnosti od spoljnje temperature, na primarnoj strani PS i utiče na promjenu protoka grejnog medija iz DM. Pri ovom se mora dostići što je moguće niža povratna temperatura.

Svaka veza, koja omogućava vraćanje neohlađene vode na primarnoj ili na sekundarnoj strani, je nedopustiva.

Izvršni organ glavne temperaturne regulacije na primaru je protočni regulacioni ventil sa pogonom sa sigurnosnom funkcijom, a ugrađen je u povratak primara. Na sekundarnoj strani etažne stanice je moguće izvesti dodatnu regulaciju pojedinačnih krugova IK u skladu sa različitim radnim režimima, koji se pojavljuju kod sistema za snabdjevanje zgrada sa toplotnom energijom. Moguća je takođe dodatna lokalna regulacija na pojedinačnim uređajima za potrošnju toplotne energije sa termostatskim ventilima ili slično.

Regulacioni ventil mora biti odabran tako, da pouzdano radi i u graničnim područjima

(maksimalni i minimalni protok).

Radi racionalizacije prioritetno se koriste kombinovani regulacioni ventili za regulaciju protoka i temperature.

Elektronski regulator mora imati najmanje sledeće funkcije:

• podešava/postavlja temperaturu grejnog medija u razodu sekundara u zavisnosti od spoljnje temperature;
• podešava najvišu i najnižu temperaturu u razvodu sekundara;
• vodi najvišu dozvoljenu temperaturu povratka na primarnoj strani u zavisnosti od spoljnje temperature;
• omogućava vremensko programiranje rada pojedinačnih sistema.

U porodičnim OK, gdje se koriste male kompaktne PS, elektronski

regulator mora imati mogućnost priključivanja prostorskog senzora, postavljenog u referentnom prostoru.

Regulacija PS je takođe moguće vezati na centralni nadzorni sistem ukupnog OK, uz obavezu ovakvog rešenja da istovremeno omogućava opsluživanje regulatora nezavisno od rada nadzornog sistema.

Ako je predviđeno povezivanje nadzornog sistema OK sa nadzornim sistemom Davaoca usluga, isto mora biti izvedeno tako da omogućava povezivanje na postojeći nadzorni sistem Davaoca usluga.

Zahtjeve za svaki konkretan slučaj daje Davalac usluga.

Sigurnost rada

Član 55.

Za obezbjeđivanje sigurnosti rada uređaja za potrošnju toplotne energije, Korisnik usluga se treba pridržavati odredbi DIN 4747 i DIN 4751, odnosno pozitivnih standarda u Crnoj Gori.

Osiguranje uređaja za potrošnju toplotne energije od previsoke temperature

Član 56.

U SS temperatura razvoda primara je vođena u zavisnosti od spoljnje temperature, i to od 90 °C (za spoljnu temperaturu od 5 °C i više) i ne prelazi 110 °C (za spoljne temperature ispod 5 °C). Shodno odredbama DIN 4747, odnosno pozitivnim standardima u Crnoj Gori, za ovu vrstu temperaturnog dijagrama, osiguranje od previsoke temperature u IK mora biti izvedeno sa sigurnosnim termostatom (funkcija STW). Termostat mora biti ugrađen na sekundarnoj strani i to na priključnom dovodu grijanja na izmjenjivač toplote.

Pri ispadu električne energije regulacioni ventil sa pogonom za sigurnosnu funkciju po DIN 32730, odnosno pozitivnim standardima u Crnoj Gori, zatvara dovod grejnog medija na primaru. Pogon je neposredno povezan sa sigurnosnim termostatom.

Gornja odredba važi za sve PS bez obzira na priključnu snagu odnosno protok na primaru.

Svi sigurnosni elementi i izvršni organi (regulacioni ventili sa pogonom) moraju biti tipski provjereni.

Osiguranje uređaja za potrošnju toplotne energije od previsokog pritiska

Član 57.

U ovu svrhu se mogu upotrebljavati zatvorena ekspanziona posuda sa sigurnosnim ventilom ili otvorena ekspanziona posuda sa pripadajućim sigurnosnim vodom. Preliv otvorene ekspanzione posude mora biti sproveden u prostor PS i završiti se sa priključivanjem u odvodni lijevak. Moguća je takođe upotreba automatskih uređaja za održavanje pritiska u kombinaciji sa odzračivanjem i automatskim kontrolisanim punjenjem IK.

Radi sprječavanja rastapanja kiseonika iz vazduha u vodi i posledično povećane opasnosti od korozije, preporučuje se upotreba zatvorenih ekspanzionih posuda.

 

Označavanje cijevnih vodova

Član 58.

Označavanje cijevnih vodova je propisano u DIN 2403, odnosno pozitivnim standardima u Crnoj Gori. Različito označavanje cijevnih vodova po vrsti medija je u interesu sigurnosti, održavanja i zaštite od požara. Označavanje mora upozoravati na opasnost u cilju sprječavanja nesreće.

Skala boja za označavanje cijevnih vodova je određena na osnovu DIN 2403, odnosno pozitivnim standardima u Crnoj Gori, i navedena u sledećoj tabeli:

Vrsta medija	Boja	Oznaka po RAL	Boja tablice
Grijanje – primar – dovod	Crvena	RAL 3000	Crvena
Grijanje – primar – povrat	Plava	RAL 5019	Plava
Grijanje – sekundar – dovod	Tamno crvena	RAL 3002	Crvena
Grijanje – sekundar – povrat	Tamno plava	RAL 5013	Plava
Ispust	Braon – maslinasto zelena	RAL 6003	Braon
Prirodni gas	Žuta	RAL 1012	Žuta
Lož ulje	Svjetlo braon	RAL 8001	Braon
Komprimovani vazduh	Siva	RAL 7037	Siva
Odzračni vod	Bezbojna	/	/
Konzole	Crna	RAL 9005	/

Oznake boja RAL su sadržane u registru boja RAL 840 HR.

Za označavanje cijevnih vodova malih kompaktnih PS nazivne toplotne snage do 50 kW najčešće se koriste tablice dimenzije 55 x 36 mm sa čeličnom zateznom trakom. U gornjem redu natpisne pločice je potrebno upisati vrstu medija. Donji red je namijenjen nazivu preduzeća koje je izvelo montažu cijevnih vodova. Minimalna visina oznaka/slova mora iznositi 2,5 mm.

Za označavanje cijevnih vodova kompaktnih PS nazivne toplotne snage iznad 50 kW najbolje je koristiti tablice označavanja dimenzije 105 x 55 mm sa čeličnom zateznom trakom (šelnom). U gornji i srednji red natpisne pločice je potrebno upisati vrstu medija. Donji red je namijenjen nazivu preduzeća koje je izvelo montažu cijevnih vodova. Minimalna visina oznaka mora iznositi 4 mm.

 

Elektroinstalacije Podstanice- Opšte

 

Član 59.

Električni vodovi moraju biti izvedeni po važećim propisima za vlažne prostore (JUS N. B2.751, JUS N.B2.730, JUS N.A5.070, odnosno pozitivnim standardima u Crnoj Gori). U prostoru mora biti postavljena utičnica za potrebe radova na održavanju. Osvјetljenje prostora mora biti zadovoljavajuće i mora omogućavati nesmetano očitavanje mјernih i kontrolnih uređaja. Korisnik usluga mora obezbjediti priključivanje električnih regulacionih ormara i mjernih uređaja.

Pri izvođenju elektroinstalacija PS potrebno je dosledno poštovati projektnu

dokumentaciju.

 

Elektroinstalacija kompaktne Podstanice (KP)

Član 60.

Zahtjevi za izvođenje elektroinstalacija kompaktne Podstanice (KP) su:

• moraju biti izvedena sva elektro povezivanja;
• na dovodnom kablu mora biti ugrađena glavna sklopka. Sklopka mora biti označena sa natpisom GLAVNA SKLOPKA;
• KTP mora biti opremljena sa kompletnim elektro ormarićem sa:
• kontaktorima za napojne pumpe;
• osiguračima (pumpe, automatika, rezerva);
• tropoložajnom preklopnom sklopkom za pumpe, sa kojom je omogućen preklop pumpi (ručno uključeno – isključeno – automatski uključeno). Pojedinačni položaji sklopke moraju biti označeni sa natpisima RUČNO, ISKLJUČENO, AUTOMATSKI;
• mora biti izvedeno električno premošćavanje prirubnica sa zubčastom podloškom. Vijak mora biti označen sa crvenom bojom;
• na konstrukciji KP mora biti izvedena sabirna šina za izjednačavanje potencijala;
• proizvođač odnosno isporučilac mora pribaviti izjavu ovlašćene organizacije da električna instalacija KP odgovara trenutno važećim propisima u Crnoj Gori;
• izvođač je dužan prije predaje KP postaviti automatiku.

Električni vodovi za prikljičenje Podstanice

Član 61.

Priključenje PS na električne vodove OK i uopšte elektroinstalacije u prostoru PS moraju biti izvedene po sledećim načelima:

• svi kablovi moraju biti položeni u kablovske kanale ili cijevi za mehaničku zaštitu;
• mora biti ugrađen dodatni razvodni elektro ormarić po projektu;
• osvjetljenje je najbolje izvesti sa dodatnim ladijskim svjetiljkama;
• prekidači/senzori i KP moraju biti povezani sa kablovima Iy-st-y 1 x 2 x 0,8 mm² Cu;
• uzemljivačko uže mora biti povezano na kućište/nosač KP;
• u pogledu na izvedbu moraju biti uzemljena vrata i ograda PS;
• mora biti izvedeno izjednačavanje potencijala sa P/F žicom 10 mm² i sa zubčastim podloškama pod vijak. Vijci moraju biti označeni sa crvenom bojom.

Električna mjerenja

Član 62.

Po izvedenim elektroinstalacionim radovima potrebno je obaviti mjerenja na elektroinstalacijama:

• kontrolu neprekidnosti glavnog i zaštitnog provodnika te provodnika za izjednačavanje potencijala;
• kontrolu zaštite od prevelikog strujnog opterećenja;
• mjerenje impedanse okvirnih veličina vodotočnih krugova;
• mjerenje izolacijske otpornosti;
• mjerenje otpornosti galvanskih veza;
• mjerenje postavljene otpornosti uzemljenja.

O obavljenim mjerenjima potrebno je u sklopu dokumentacije PS priložiti predmetne zapisnike sa izmjerenim rezultatima.

Dokumentacija Podstanice

Član 63.

Izvođač, odnosno proizvođač KP mora priložiti sledeću dokumentaciju:

• specifikaciju opreme KP;
• atest kompletne KP po zakonima o zdravlju i zaštiti na radu;
• ateste elemenata KP, koje je nabavio i ugradio izvođač, po Zakonu o standardizaciji;
• uputstva za rukovanje i održavanje KP;
• šemu veza elektro instalacija KP te šemu automatike KP.

VI UREĐAJI ZA POTROŠNJU TOPLOTNE ENERGIJE

Opšte

Član 64.

U uređaje za potrošnju toplotne energije spadaju svi uređaji, koji su vezani na PS i predaju toplotu za različite namjene. U pogledu na način predaje toplote izdvajamo:

• radijatorsko grijanje (CG RAD)*;
• konvektorsko grijanje (CG KON)*;
• podno grijanje (CG POD)*;
• plafonsko grijanje (CG STR)*;
• ventilacija toplim vazduhom sa kaloriferima (TG VN KAL)*;
• ventilacija toplim vazduhom sa klimatima (TG VN KLM)*;
• grijanje toplim vazduhom sa kaloriferima (TG KAL)*;
• grijanje toplim vazduhom sa klimatima (TG KLM)*;

* Skraćenice za način predaje toplote, koje koristi Davalac usluga.

Uređaji za potrošnju toplotne energije moraju biti projektovani i izvedeni po važećim opštim normativima i standardima, kao i ovim Pravilima. Davalac usluga ne odgovara za radne/funkcionalne smetnje, koje nastaju radi neispravnosti uređaja za potrošnju toplotne energije.

U OK sa uređajima za potrošnju toplotne energije za poslovne prostore i stanovanje moraju biti razvodne mreže izvedene odvojeno.

Uređaji za potrošnju toplotne energije

Radijatorsko grijanje

Član 65.

Temperaturni režim radijatorskog grijanja mora biti izabran u skladu sa navedenim maksimalnim režimom (moguć je niži temperatuski režim od onog koji je naveden u poglavlju o PS), dok temperature povratka ne smiju prelaziti navedene vrijednosti.

 

Razdjelni sistem

Član 66.

Zajednički razvod od PS do uređaja za potrošnju toplotne energije najbolje je da bude izveden dvocijevno. Razdjelnike sa dvojnom komorom je dozvoljeno koristiti samo u slučaju, ako su dovodna i povratna komora međusobno odvojene sa toplotnom izolacijom.

Pojedina odvajanja u PS i priključci na razdjelnike moraju biti na povratku opremljeni sa regulacionim ventilima za održavanje protoka i na dovodima i povratcima sa termometrima te po potrebi i sa manometrima i armaturom za punjenje i pražnjenje sistema. Ako je u kolu ugrađena cirkulaciona pumpa sa promjenljivom brzinom obrtanja i mogućnošću ograničenja protoka, mogu se regulacioni ventili izostaviti.

Za dostizanje odgovarajuće hidraulične uravnoteženosti i posledično optimalnog rada grejnog sistema, preporučljivo je u cijevnu mrežu ugraditi armaturu za hidrauličnu izregulisanost sistema.

 

Grejna tijela

Član 67.

Grejna tijela moraju biti dimenzionisana u skladu sa potrebnom toplotnom snagom, koja je određena proračunom toplotnih gubitaka prostora. Najviši temperaturni režim za dimenzionisanje grejnih tijela je definisan u članovima 39. – 40. ovih Pravila. Temperaturu zagrjevanog prostora i izabrani temperaturni režim potrebno je uzeti u obzir pri određivanju instalisane snage grejnih tijela.

Korekcijske faktore daje tehnička dokumentacija proizvođača grejnih tijela.

Pri izboru materijala grejnih tijela, priključenih na direktnu PS, potrebno je uvažavati odredbe ovih Pravila.

 

 

Regulacija temperature prostora

Član 68.

Za regulaciju temperature prostora se, u skladu sa propisima o toplotnoj zaštiti zgrada i racionalnoj potrošnji energije, upotrebljavaju termostatski radijatorski ventili ili conski ventili, koji ograničavaju protok grejnog medija kroz uređaje za potrošnju toplotne energije. Termostatski ventili moraju biti takvog kvaliteta, da održavaju temperaturu prostora u toleranciji ± 1 K. Kao radijatorski termostatski ventili najbolje je koristiti ventile sa mogućnošću kontinualnog postavljanja nazivnog protoka kroz uređaje i termostatske glave sa mogućnošću zaštite od zamrzavanja.

Postavljanje termostatskog ventila je obavezno u svim prostorijama sa površinom većom od 6 m².

 

 

Odzračivanje uređaja za potrošnju toplotne energije

 

Član 69.

Uređaje za potrošnju toplotne energije treba na najvišim mjestima instalacije pravilno odzračiti, da se pri punjenju u višim dijelovima uređaja ne bi sakupio vazduh, koji bi sprječio protok grejnog medija ili da ih pri pražnjenju nastajanje potpritiska ne bi oštetilo.

 

Zaštita od buke

Član 69.

Pri dimenzionisanju i izgradnji uređaja potrebno je poštovati važeće propise i standarde sa područja zaštite od buke. Pravilan izbor lokacije PS i drugih postrojenja u OK može značajno doprinjeti zaštiti od buke u prostorima u kojima se boravi, kao što su npr. spavaće sobe i sl. Sa pravilnim izvođenjem izolacije cjevovoda i uređaja kod pričvršćivanja na ili prolasku kroz građevinske konstrukcije mora se spriječiti prenos zvuka na građevinsku konstrukciju.

 

 

 

VII TEHNIČKI I DRUGI USLOVI ZA BEZBJEDAN POGON DISTRIBUTIVNOG SISTEMA I ZA OBEZBJEĐENJE POUZDANOG I KONTINUIRANOG SNABDIJEVANJA KORISNIKA USLUGA TOPLOTNOM ENERGIJOM

 

Uvodni dio

Član 70.

 

Distributer toplotne energije treba da obezbjedi siguran, efikasan i nesmetan rad DS prema važećim propisima, ukoliko su DM i PS izvedene i rade po važećim Tehničkim uslovima distributera.

Režimi rada SS

Član 71.

Režimi rada definišu se za normalne uslove i neregularne operativne uslove.

Normalnim uslovima smatraju se sledeći uslovi:

• toplana je u funkcionalnom stanju;
• toplana raspolaže dovoljnom toplotnom snagom, koja omogućuje da se pri nastalim meteorološkim uslovima obezbjedi potrebna i dovoljna isporuka toplotne energije i
• distributivni sistem je u funkcionalnom stanju.

Neregularnim operativnim uslovima smatraju se sledeći uslovi:

• toplana nije u funkcionalnom stanju ili
• toplana ne raspolaže dovoljnom toplotnom snagom, koja omogućuje da se pri nastalim meteorološkim uslovima obezbijedi potrebna i dovoljna isporuka toplotne energije ili
• distributivni sistem nije u funkcionalnom stanju.

Regulacija isporuke toplotne energije je kvalitativno- kvantitativna i vrši se promjenom temperature vode u toplani i promjenom protoka u PS.

Režimi rada SS pri normalnim i neregularnim operativnim uslovima definisani su Tehničkim uputstvom za režime rada sistema za snabdijevanje toplotnom energijom.

Prednje pomenutim Uputstvom bliže se definišu:

• prekidi isporuke toplotne energije za grijanje u grejnoj sezoni;
• promjena radne temperature u DM pri promjeni temperature spoljašnjeg vazduha i kada je nema vjetra;
• promjena radne temperature u DM pri promjeni temperature spoljašnjeg vazduha i kada je brzina vjetra v>10m/s;
• produžetak isporuke toplotne energije za grijanje posle otklanjanja neregularnih uslova, radne temperature u DM za vrijeme trajanja neregularnih uslova i dr.

 

Plansko održavanje DM i PS

Član 72.

Oštećenja DM i PS nastaju prije svega usled korozije cjevovoda sa unutrašnje i spoljašnje strane.

Oštećenja cjevovoda izazvana korozijom dovode do gubitka vode i toplotne energije u mreži i PS.

Korozija sa unutrašnje strane cjevovoda nastaje usled neodržavanja propisanog kvaliteta vode u DS i pražnjenja cjevovoda.

Radi zaštite cjevovoda sa unutrašnje strane, DS mora tokom cijele godine biti pun, i to vodom propisanog kvaliteta. Izuzetno kada se vrše remontni radovi ili priključenje novih Korisnika usluga pojedine dionice DS mogu biti kratkotrajno ispražnjene ali ne duže od nekoliko dana.

Dopunjavanje DS vrši se tokom cijele godine hemijski i termički pripremljenom vodom.

Korozija sa spoljašnje strane cjevovoda nastaje usled oštećenja toplotne izolacije ili zaštitnog sloja- premaza.

Do oštećenja toplotne izolacije i zaštitnog sloja dolazi usled prodora atmosferskih voda, podzemnih voda, fekalija, rastvora vode i soli i drugih agresivnih materija u kanale i njihovog dodira sa spoljnim površinama cjevovoda DS.

Sprječavanje oštećenja toplotne izolacije i zaštitnog sloja cjevovoda vrši se kvalitetnim izvođenjem toplovoda, kanala i komora kod kanalno položene toplovodne mreže i kvalitetnim izvođenjem beskanalno položene toplovodne mreže. Naročitu pažnju treba obratiti na mjesto i način izvođenja poklopca na komorama toplovodne mreže.

Puštanje u rad novih i rekonstruisanih toplovoda i PS vrši se prema Tehničkom uputstvu za puštanje u rad predajnih priključaka i PS.

Plansko održavanje DS vrši se na osnovu:

• mjerenja i lociranja gubitka vode u DS;
• mjerenja i lociranja toplotnih gubitaka u DS;
• mjerenja debljine zida cijevi;
• vizuelnog pregleda toplovoda, izolacije, kompenzatora i drugih uređaja;
• funkcionalnog ispitivanja armature za pregrađivanje, odmuljivanje i odzračivanje i dr.

Osnovni parametar za planiranje obima zamjene dotrajalih dionica toplovodnih mreža je veličina gubitka vode u DS. Gubitak vode u DS i PS i zapremine vode u DS i PS definiše godišnji broj izmjena vode u DS i PS (Idsps).

Plansko održavanje treba da obezbjedi u razumnom roku (od nekoliko godina) da vrijednost Idsps bude manja od 5.

Praćenje i izvještavanje o gubicima vode u DS vrši se periodično prema propisanoj proceduri za distribuciju i predaju toplotne energije.

Radi lakšeg određivanja mjesta curenja na predizolovanim cjevovodima potrebno je aktivirati sistem za detekciju vlage. Detekciju curenja vršiće posebno obučena i opremljena ekipa.

Predvidjeti dovoljan broj i pravilan raspored sekcionih (pregradnih) ventila na toplovodnoj mreži pomoću kojih se može pouzdano pregraditi dio mreže na kome je došlo do curenja vode. Sva pregradna armatura mora se redovno održavati i biti uvijek u funkcionalnom stanju.

U toku rada DS organizuju se redovni obilasci i kontrola rada toplovodne mreže i PS na svim dijelovima sistema za snabdijevanje toplotnom energijom. Radnici zaduženi za kontrolu vode pismenu evidenciju o izvršenoj kontroli. O svim uočenim oštećenjima i nedostacima obavještava se pretpostavljeni. Oštećenja koja mogu da dovedu do poremećaja u radu u kratkom roku odmah se otklanjaju. Ostala oštećenja se evidentiraju i planiraju za sanaciju van grejne sezone. Godišnji plan održavanja je osnovni dokument na osnovu koga se vrši redovno i investiciono održavanje.

Nedovoljno održavanje sistema

Član 73.

Nedovoljno održavanje sistema može biti izazvano redukcijom ili potpunim odsustvom adekvatnih finansijskih sredstava ili neuspješnom realizacijom određenih javnih nabavki tokom remontnog perioda (resursi potrebni za održavanje sistema). Usled toga dolazi i do redukcije planova održavanja i svjesnog prelaska sa redovnog (preventivnog planskog i održavanja prema stanju podsistema i opreme) na vanredno održavanje (korektivno održavanje putem otklanjanja kvarova i hitne intervencije na podsistemima gdje nije moguće primjeniti drugu tehnologiju održavanja).

Ako se u samom procesu planiranja remontnih radova (održavanja sistema) ili pred početak grejne sezone konstatuje da su radovi vezani za održavanje sistema, zbog objektivnih razloga, a po ocjeni Davaoca usluga, obavljeni u nedovoljnom obimu ili na neadekvatan način, Davaoc usluga će o tome obavjestiti Osnivača i napraviti Plan rada za vanredno održavanje tokom grejne sezone, gdje će biti planirani svi potrebni resursi (materijal, dežurne ekipe) pomoću kojih će se moći u najkraćem roku otkloniti posledice potencijalnih kvarova izazvanih nedovoljnim održavanjem sistema- uz precizno definisanje dijelova sistema za koje postoji najveća vjerovatnoća pojave kvara.

 

Komisija za praćenje pravila

Član 74.

Komisija za praćenje primjene Pravila (u daljem tekstu: Komisija) je savjetodavno tijelo koje:

• donosi poslovnik o radu Komisije;
• prati primjenu Pravila;
• razmatra inicijative za izmjenu, odnosno dopunu Pravila.

Članovi Komisije su:

• dva predstavnika Davaoca usluga od kojih je jedan predsjednik Komisije;
• jedan predstavnik nadležnog organa lokalne uprave;
• jedan predstavnik tarifnog kupca čiji je objekat priključen na distributivni sistem;
• jedan predstavnik kvalifikovanog kupca čiji je objekat priključen na distributivni sistem;
• jedan predstavnik projektanata čiji je objekat priključen na distributivni sistem, a koji je član Inženjerske komore Crne Gore.

Predsjednik Komisije je dužan da utvrdi i objavi listu članova Komisije najkasnije mjesec dana prije održavanja redovne sjednice Komisije.

Predsjednik Komisije predsjedava sjednicama Komisije i zadužen je za sazivanje sjednica, dostavu materijala koji će se razmatrati na sjednicama, objavljivanje dokumenata i akata od značaja za rad Komisije, kao i za obavljanje drugih poslova u skladu sa poslovnikom o radu Komisije.

Rad Komisije se odvija u redovnim i vanrednim sjednicama. Redovne sjednice se održavaju najmanje jednom u šest mjeseci.

O pitanjima razmatranim na sjednicama Komisije sačinjava se zapisnik koji sadrži iznijete stavove svih članova koji su učestvovali u raspravi.

Kvorum za održavanje sjednica čini većina ukupnog broja imenovanih članova Komisije.

Poslovnikom o radu Komisije uređuju se:

• način sazivanja sjednica i tumačenje poslovnika;
• način dostavljanja materijala;
• način objavljivanja zapisnika sa sjednica Komisije i dr.

Komisiju imenuje Odbor direktora Davaoca usluga. Članove komisije koji nisu iz redova zaposlenih Davaoca usluga predlaže nadležni organ lokalne uprave. Izbor predstavnika tarifnih i kvalifikovanih kupaca vrše nadležni organ lokalne uprave ili Davaoc usluga.

 

VIII PRELAZNE I ZAVRŠNE ODREDBE

 

Član 75.

Ova Pravila se primjenjuju za sve nove izgradnje i rekonstrukcije, a koje se odnose na distributivni sistem toplotne energije, predajne priključke, Podstanice, kao i unutrašnje instalacije Korisnika usluga.

Član 76.

Svi uređaji i instalacije, koji su bili priključeni u skladu s prethodnim tehničkim propisima, će dalje raditi u saglasnosti sa Davaocem usluga. Kod popravki i prepravki potrebno je pridržavati se zahtjeva iz aktuelnih tehničkih propisa.

Izgradnja predajnih priključaka, Podstanica i instalacija Korisnika usluga, kao i odgovarajuće rekonstrukcije, za koje su izdati Tehnički uslovi po važećim propisima, prije stupanja na snagu ovih Pravila, izvršiće se i priključiti na sistem za snabdijevanje toplotnom energijom pod tim uslovima.

Do donošenja podzakonskih akata (Pravilnika) iz člana 9. ovih Pravila, Davaocu usluga će se dostavljati podloge toplotnih proračuna zgrada po važećim propisima.

Do usvajanja, odnosno uvođenja u upotrebu standarda EU, a koji su navedeni u ovim Pravilima, primjenjivaće se postojeći važeći standardi i tehničke norme.

Član 77.

Rokovi i dinamika za ugradnju sistema za mjerenje isporučene toplotne energije (na pragu toplane i u Podstanicama) na postojećim sistemima za snabdijevanje toplotnom energijom, određeni su u Odluci.

Član 78.

Stupanjem na snagu ovih Pravila prestaje da važe Jedinstveni tehnički uslovi za isključenje instalacija sa sistema za snabdijevanje toplotnom energijom br. 05-364-1143 od 01.10.2009. godine.

Član 79.

Pravila o radu distributivnog sistema donosi Odbor direktora DOO „Grijanje“ Pljevlja.

Saglasnost na Pravila o radu distributivnog sistema daje Predsjednik Opštine.

Pravila se, po dobijanju saglasnosti Predsjednika objavljuju u „Službenom listu CG – opštinski propisi“ i stupaju na snagu osmog dana od dana objavljivanja.

.

U Pljevljima, dana 26.03.2015. godine

ODBOR DIREKTORA

PREDSJEDNIK

Šećer Bajrović

• pravila
• propisi